Περίπτωση συστηματικής σκληροδερμίας. Κλινική μελέτη 1.

Το συστηματικό σκληρόδερμα είναι μια διαδεδομένη κατάσταση των αρτηριδίων, των μικρο-αγγείων και του συνδετικού ιστού. Χαρακτηρίζεται από ίνωση και αγγειακή εξάλειψη του δέρματος, των πνευμόνων, της καρδιάς και του πεπτικού σωλήνα 2. Σε περισσότερο από το 70% των περιπτώσεων, το σκληρόδερμα εκδηλώνεται για πρώτη φορά με ένα σύνδρομο ή φαινόμενο Raynaud (PR).

Το Φαινόμενο Raynaud χαρακτηρίζεται από διαταραχές της κυκλοφορίας του αίματος στα δάκτυλα και τα δάκτυλα των ποδιών (και μερικές φορές τη μύτη, τα χείλη, τα αυτιά, ακόμη και τις θηλές). Η έκθεση στο κρύο μειώνει ασυνήθιστα την κυκλοφορία του αίματος και το δέρμα γίνεται χλωμό, κηρώδες λευκό ή μοβ3.

Το φαινόμενο χωρίζεται σε 3 φάσεις:

1) Συγκοπτική φάση με λευκά δάκτυλα και απώλεια ευαισθησίας
2) Φάση κυάνωσης όπου τα δάχτυλα είναι μπλε
3) Υπερθερμική φάση με ερυθρότητα των δακτύλων, θέρμανση και συχνά εμφάνιση έντονου πόνου 5.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Προς το παρόν, δεν υπάρχει θεραπεία για τη θεραπεία του συνδρόμου Raynaud. Οι προτεινόμενες θεραπείες περιορίζουν απλώς τη συχνότητα, τη σοβαρότητα και τη διάρκεια των κρίσεων5. Η γέλη νιτρογλυκερίνης είναι η μόνη διαθέσιμη τοπική θεραπεία1. Γι ‘αυτό το λόγο είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες οι πρόσφατες μελέτες πάνω στις ιδιότητες του αιθέριου ελαίου του Δεντρολίβανου. Χάρη στις αναλγητικές, αντι-φλεγμονώδης, αντισπασμωδικές και αντι-οξειδωτικές ιδιότητές του, ενεργεί ως μυοχαλαρωτικό, αγγειοδιασταλτικό και ως βελτιωτικό της ενδοθηλιακής αρτηριακής λειτουργίας.

Η ελβετική-γερμανική ομάδα του von Schoen-Angerera και AL1 δείχνει, σε πολύ πρόσφατη μελέτη (Νοέμβριος 2017) κλινικής περίπτωσης ενός ασθενούς με συστηματικό σκληρόδερμα και το φαινόμενο του Raynaud, ότι η τοπική εφαρμογή του αιθέριου ελαίου του Rosamarinus officinalis ct. 1,8-κινεόλη παρήγαγε μια αγγειοδιασταλτική δράση και μια δράση θέρμανσης του χεριού. Πρόκειται γιαι μια γυναίκα 53 ετών, η οποία ανάρρωνε από μία μερική κολεκτομή, (λειτουργία που αφαιρεί σχεδόν όλο το παχύ έντερο) για ειλεό (απόφραξη του εντέρου), επεμβάσεις που σχετίζονται με σκληρόδερμα.

Η γυναίκα αυτή είχε διαγνωστεί πριν από 6 χρόνια με τοπική περιορισμένη συστηματική σκλήρυνση και φαινόμενο Raynaud με δακτυλικά έλκη (δερματική σκλήρυνση δάχτυλα, χέρια, πόδια και τα πόδια), πρώιμη πνευμονική ίνωση και γαστρεντερικό πρόβλημα. Πριν από 12 χρόνια, η ασθενής έπασχε από διμερές σύνδρομο του καρπιαίου σωλήνα, και είχε υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση για το δεξί χέρι μόνο. Το αριστερό χέρι είναι πλέον κυανό και πιο κρύο. Η ασθενής δεν λάμβανε καμία ανοσοκατασταλτική ή αγγειοδιασταλτική θεραπεία.

ΠΕΙΡΑΜΑ
Ένα παρασκεύασμα 10% αιθέριο έλαιο Δεντρολίβανο και 90% ελαιόλαδο εφαρμόστηκε ταυτόχρονα στην ραχιαία και παλάμη πλευρά του χεριού της ασθενούς, περνώντας από το καρπό μέχρι τα άκρα των δακτύλων για 30 δευτερόλεπτα. Ο ασθενής είναι εγκατεστημένος σε ένα δωμάτιο, με τις κουρτίνες κλειστές και χωρίς ρεύματα. Έπρεπε να κρατήσει τα χέρια της απλωμένα, τις παλάμες της απέναντι στην κουβέρτα, για 30 λεπτά μετά τη θεραπεία. Το τελευταίο επαναλήφθηκε, με τον ίδιο τρόπο, για 3 διαδοχικές ημέρες.

Για σύγκριση, το ίδιο πρωτόκολλο επαναλήφθηκε για 3 επιπλέον ημέρες με ελαιόλαδο και μόνο. Για την αξιολόγηση των προβλημάτων της κυκλοφορίας του αίματος στο χέρι με συστηματικό σκληρόδερμα, ο von Schoen-Angerera et al.. χρησιμοποίησε την τεχνική θερμογραφίας. Θερμογραφικές εικόνες των ραχιαίων επιφανειών των χεριών και των βραχιόνων λήφθηκαν (πριν από τη θεραπεία και 30 λεπτά αργότερα) με υπέρυθρη κάμερα υψηλής ευαισθησίας, απόσταση 1 μ. Μετρήθηκε η μέτρηση της θερμοκρασίας του ραχιαίου δακτύλου του δείκτη κάθε χεριού και υπολογίστηκε ένας μέσος όρος για τις 3 ημέρες θεραπείας με αιθέριο έλαιο Δεντρολίβανο και ελαιόλαδο, αντίστοιχα. Οι προκαταρκτικές διαφορές υπολογίστηκαν με ανάλυση της διακύμανσης για κάθε παράγοντα.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
– Η θέρμανση του δεξιού χεριού μετά την εφαρμογή του αιθέριου ελαίου του Δεντρολίβαμου ήταν ορατή στις θερμογραφικές εικόνες, αλλά δεν ήταν ορατή μετά την επεξεργασία του ελαιολάδου (Εικ. 2). Η μέση θερμοκρασία στο ραχιαίο δάκτυλο του δεξιού δείκτη, 30 λεπτά μετά την εφαρμογή του αιθέριου ελαίου του Δεντρολίβανου αυξήθηκε κατά 2,1 ° C, ενώ μετά το ελαιόλαδο μειώθηκε κατά 1,1 ° C (Σχήμα 3Α).

Σχ. 2. Θερμογραφικές εικόνες.
Α. Πριν το έλαιο δεντρολίβανου.
Β. 30 λεπτά μετά το δεντρολίβανο.
Γ. Πριν από το ελαιόλαδο.
Δ. 30 λεπτά μετά το ελαιόλαδο.

Σχ. 3. Θερμοκρασία του ραχιαίου δακτύλου του δείκτη, πριν και 30 λεπτά μετά την εφαρμογή του δεντρολίβανου και του ελαιολάδου, αντίστοιχα.
Α. Δεξιά, Β. Αριστερό χέρι Fig. 3.

– Στο αριστερό χέρι (μη χειρουργημένο), η θερμοκρασία άλλαξε ελαφρά μετά την εφαρμογή του αιθέριου ελαίου Δεντρολίβανου και μειώθηκε μετά την εφαρμογή ελαιολάδου 1,56 ° C (Σχήμα 3Β). Η ασθενής επιβεβαίωσε ότι αισθάνθηκε άνετη ζεστασιά στο δεξί της χέρι και σε περιορισμένο βαθμό στο αριστερό της χέρι, μετά από κάθε εφαρμογή του αιθέριου ελαίου, αλλά όχι μετά το ελαιόλαδο.

– Η ασθενής προσθέτει ότι αισθάνθηκε ζεστασιά σε όλο το σώμα και ειδικά στο πρόσωπο, περίπου 30 λεπτά μετά την εφαρμογή του Δεντρολίβανου. Συνέχισε να εφαρμόζει το αιθέριο έλαιο Δεντρολίβανο καθημερινά στο σπίτι της και 3 μήνες αργότερα δήλωσε ότι ένοιωθε πλέον καλή ζεστασιά στα χέρια.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Το αιθέριο έλαιο Δεντρολίβανο Ct (χημειότυπο). 1,8-Cineole έδειξε μια αναμφισβήτητη επίδραση στο σύνδρομο Raynaud της συστηματικής σκλήρυνσης.
Παράγει με έναν αναπαραγωγικό τρόπο ένα τοπικό αγγειοδιασταλτικό αποτέλεσμα και ένα αποτέλεσμα θέρμανσης του χεριού. Οι συγγραφείς διεξάγουν επί του παρόντος μια ανοικτή δοκιμή crossover για να εκτιμήσουν το μέγεθος αυτού του αποτελέσματος. Εν αναμονή και νέων αποτελεσμάτων λοιπόν!

Κείμενο: Dominique Baudoux

Μετάφραση: Ελένη Κεφαλωνίτου

Références:
1) Von Schoen-Angerer, T., Deckers, B., Henes, J., Helmert, E., & Vagedes, J. (2017). Effect of topical rosemary essential oil on Raynaud phenomenon in systemic sclerosis.
Complementary Therapies in Medicine. http://dx.doi.org/10.1016/j.ctim.2017.10.012
2) Eric Hachulla (2010). Sclérodermie systémique. http://www.orpha.net/consor/cgi-bin/OC_Exp.php?Lng=FR&Expert=90291(Dernière mise à jour: Juillet 2010).
3) CCHST (2017). Phénomène de Raynaud. http://www.cchst.com/oshanswers/diseases/raynaud.html. Centre canadien d’hygiène et de sécurité au travail. (Dernière mise à jour du document, le 1 février 2017.
4) Maladie de Raynaud (2017). https://fr.wikipedia.org/wiki/Maladie_de_Raynaud
5) Hadri L. et al. (1998). Le traitement de la maladie de Raynaud. Mise au point. Médecine du Maghreb n°68. http://www.santetropicale.com/Resume/6807.pdf.