Origanum majorana
Ματζουράνα, συγγενικό αρωματικό φυτό με τη Ρίγανη (Origanum heracleoticum), ανήκει στα Χειλανθή. Αναφέρεται στο Ψαλμό Ν΄(50) ως ύσσωπος : «ραντιεῖς μὲ ὑσσώπω, καὶ καθαρισθήσομαι».
Το όνομα Ματζουράνα προέρχεται από το αρχαίο γαλλικό Majorana, από το mariol, είδος μαριονέτας υπαινισσόμενο το σχήμα των ανθέων. Origanum είναι το ελληνικό Ορίγανη από το «όρος» και «γάνος» (=θάμβος): το στολίδι των βουνών.
Κατάγεται από την Ανατολή και αφού οι αρχαίοι την είχαν σε μεγάλη εκτίμηση εισήχθη προοδευτικά κατ’ αρχήν στη Μεσόγειο και μόνο μετά το 16ο αιώνα στην βορειότερη Ευρώπη. Στη διάρκεια του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης έφτιαξε την πολύ καλή της φήμη.
Αειθαλής όταν είναι αυτοφυής στις θερμές περιοχές, φοβάται το χειμωνιάτικο κρύο της κεντρικής Ευρώπης όπου τη βρίσκουμε μόνο σε καλλιέργειες και είναι μονοετής, γι αυτό αποκαλείται Ματζουράνα των κήπων (Marjolaine des jardins).
Η Ματζουράνα των κήπων είναι φυτό ποώδες με πολλές παραφυάδες που δεν ξεπερνά τα 50 εκατοστά σε ύψος, ο βλαστός είναι τετραγωνικός, πολύκλαδος. Τα φύλλα της είναι μικρά, αντίθετα, χνουδωτά, ωοειδή και έχουν μία χαρακτηριστική όμορφη οσμή γλυκιά και ζεστή. Τα άνθη της είναι μικρά λευκού χρώματος. Το φυτό έχει αρμονικό περίγραμμα και είναι όμορφο στην όψη. Φύεται σε ελαφρύ και ζεστό χώμα, προστατευμένο από τον αέρα και με καλή έκθεση στον ήλιο. Δεν προτιμά τα πετρώδη εδάφη σε υψόμετρο.
Η Ματζουράνα αν και βοτανολογικά ανήκει στο γένος Origanum δεν μοιάζει καθόλου στην ξαδέλφη της Ρίγανη με πικάντικο και φαινολικό άρωμα και αδίκως τη θεωρούν διεγερτική. Αξίζει να την ανακαλύψει κανείς, έχει ένα απαλό, φίνο και ζεστό άρωμα σε αντίθεση με τη Ρίγανη ή την άγρια Ματζουράνα με πιο καυτερό άρωμα.
Μαζί με την Λεβάντα τη γνήσια μας δίνει ένα από τα πιο ήπια αιθέρια έλαια. Όλα τα μέρη του φυτού περιέχουν αιθέριο έλαιο, περισσότερο δε τα φύλλα.
ΒΙΟΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΑΙΘΕΡΙΟΥ ΕΛΑΙΟΥ
Το αιθέριο έλαιο αποτελείται κυρίως από πολλές αλκοόλες εκ των οποίων οι κυριότερες είναι : τερπινεν-4-όλη (25-35%), cis και trans θουγιανόλη-4 (8-15%), α-τερπινεόλη (3-6%), cis και trans παρα-μενθ-2-ένιο-1-όλη (2-3%), λιναλοόλη (1-3%), trans πιπεριτόλη (2-3%) όπως και μικρές ποσότητες γερανιόλης, μερικούς εστέρες 4-οξικός τερπενυλεστέρας (<1%), α-τερπενυλεστέρας (<0,5%), λιναλυλεστέρας (2-3%), γερανυλεστέρας (<0,5%). Πολλά μονοτερπένια εκ των οποίων το γ-τερπινένιο (13-17%), σαμπινένιο (5-10%), α-τερπινένιο (8-10%), β-μυρκένιο (1-3%), τερπινολένιο (3-5%), πινένια (1-2%), πινένιο (0,5-5%), α- και β- φιλανδρένιο (1-5%), λιμονένιο (1-2%) αλλά λίγα σεσκιτερπένια καρυοφυλλένιο (1-3%), γερμακρένιο D ( <1%), α-χουμουλένιο και ίχνη σπαθουλενόλης (σεσκιτερπενόλης). Αντίθετα με τη Ρίγανη περιέχει μόνο ίχνη καρβακρόλης (<0,1%).
Η απόσταξη που διαρκεί περίπου 1 ώρα και 15 λεπτά πραγματοποιείται χωρίς πίεση και χωρίς υπερβολικά υψηλή θερμοκρασία και η αποδοτικότητα είναι 0,5 ως 0,8%.
Είναι αρκετά δύσκολο να βρει κανείς αιθέριο έλαιο Ματζουράνας καλής ποιότητας γι αυτό η τιμή του είναι αρκετά υψηλή. Στο εμπόριο κυκλοφορούν είτε υποκατάστατα (όπως το Thymus mastichina που κακώς βαφτίζεται Ματζουράνα Ισπανίας και είναι πολύ φτηνότερο και εντελώς διαφορετικής σύστασης που περιέχει κυρίως 1,8-κινεόλη και λιναλοόλη) ή αιθέρια έλαια που έχουν αποσταχθεί «όπως-όπως» ή νοθευμένα με Ρίγανη (Origanum compactum).
Τα εργαστήρια που το παράγουν είναι πολύ λίγα και ούτως ή άλλως η δύσκολη και υψηλού κόστους παραγωγή του αποκλείει στην πράξη την μαζική εμπορική διάθεση.
Η πλούσια σύνθεση του σε μονοτερπενόλες και μονοτερπένια του προσδίδουν το φίνο και ζεστό άρωμα του. Η υψηλή περιεκτικότητα σε τερπινεόλη-4 το καθιστά πολύ συγγενές με το Ραβενσάρα το αρωματικό (Agatophyllum aromaticum).
ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ – ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ
Ο Θεόφραστος αναφέρει τη Ματζουράνα ως βάση αρώματος που ταιριάζει πολύ στις γυναίκες και ο Πλίνιος ο αρχαίος ισχυρίζεται ότι «η Ματζουράνα που προέρχεται από την Κύπρο και τη Μυτιλήνη όπου αφθονεί δίνει το καλύτερο άρωμα».
Το αιθέριο έλαιο της Ματζουράνας είναι καταπληκτικό όσο και άγνωστο. Ο συναγωνισμός με τη ξαδέλφη της τη Ρίγανη έκανε να υποτιμηθούν και να παραμείναν άγνωστες οι ιδιότητες του. Η υψηλή τιμή του επίσης συνέβαλε στον παραγκωνισμό του παρά τις πολύτιμες θεραπευτικές του ιδιότητες.
Προϊόν της ισχυρής θερινής ηλιοφάνειας κρύβει μέσα του θαλπωρή και ζεστασιά που δεν καίει όπως το αιθέριο έλαιο της Ρίγανης. Ο Θεόφραστος λέει ότι ζεσταίνει και δυναμώνει τα νεύρα. Είναι εξαιρετικό και νευροτονωτικό και γενικό εξισορροπητικό. Οι δράσεις του οφείλονται στις δύο αυτές ιδιότητες.
Το αιθέριο έλαιο της Ματζουράνας, σε αντίθεση με το αφέψημα που αποκοιμίζει, ενεργοποιεί την επιθυμία μας για δράση και ισορροπεί την όρεξη, δίνεται δηλαδή σε ανορεκτικούς και σε βουλιμικούς. Σε γαστραλγία συνδυάζεται με την Μέντα πιπερώδη (Mentha x piperita) και τον Άνηθο (Anethum graveolens), συμπληρώνεται δε με τον Βασιλικό.
Βρίσκει τη μεγαλύτερη ωφελιμότητα της σε ψυχολογικά προβλήματα των νέων, τους απαλλάσσει από το άγχος και τις μαύρες σκέψεις, τους ξαναδίνει ορμή για τη ζωή. Πρέπει να συνδυασθεί με το Ραβενσάρα και τη Δάφνη.
Προτείνεται στα ψυχοσωματικά προβλήματα όπως νεανικό άσθμα κλπ.
Σε συνδυασμό με το Φασκόμηλο σκλαρέα ανακουφίζει την συναισθηματική δυσφορία των κοριτσιών και των γυναικών ιδίως όταν αντιμετωπίζουν προβλήματα δυσμηνόρροιας. Συνήθως προστίθεται και Μέντα πιπερώδης μα Δάφνη στη συνέργεια.
Για του μεγαλύτερους σε ηλικία προτείνεται ο συνδυασμός με Λεβάντα γνήσια, Δενδρολίβανο με 1,8-κινεόλη και Γωλθερία για μασάζ σε ρευματικούς πόνους και νευραλγίες.
ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ
- Νευροτονωτικό και εξισορροπητικό σε νέους
- Για την ψυχική αδυναμία, απάθεια.
- Διεγείρει την πέψη, εξισορροπεί την όρεξη
- Ρυθμιστικό αναπνευστικών οδών (νεανικό άσθμα)
- Αντισπασμωδικό (δυσμηνόρροια, νευρικοί σπασμοί με Βασιλικό)
- Αντιφλεγμονώδες (ρευματισμοί)
- Αναφροδισιακό (σεξουαλικές εμμονές)
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
– Μην το συγχέετε με τις Ρίγανες (πλούσιες σε φαινόλες και ισχυρές βακτηριοκτόνες).
– Μην το συνδυάζετε με Κέδρο, Κυπαρίσσι, Πεύκο.
– Μην το χρησιμοποιείτε καθόλου αν δεν είστε σίγουροι για την ποιότητα του.
Νίκος Χρηστίδης – Ιατρός
ΑΓΟΡΑ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΑΙΘΕΡΙΩΝ ΕΛΑΙΩΝ ΚΛΙΚ ΕΔΩ
ATHINAROM : Ευαγγελίστρια – Σπέτσες 18050
τηλ 210 7242151 – 210 6911022