Η όσφρηση είναι η αίσθηση που μας επιτρέπει να αναλύουμε τις πτητικές ουσίες (οσμές) που βρίσκονται στον αέρα. Χρησιμοποιείται λιγότερο στον άνθρωπο από τα άλλα θηλαστικά στα οποία είναι επικρατέστερη, όμως φαίνεται ότι η προσωπική μας μυρουδιά παίζει σημαντικό ρόλο στις διαμόρφωση των σχέσεων μας με τους άλλους αλλά και με τον κόσμο. Ιδιαίτερα σε ότι αφορά τη σεξουαλική μας ζωή.

Η όσφρηση είναι ζωτικής σημασίας αίσθηση για πολλά είδη ζώων : για αναζήτηση τροφής, αποφυγή εχθρών, αναζήτηση φωλιάς, αναπαραγωγή, εγκυμοσύνη, σημάδεμα της περιοχής, αναζήτηση σεξουαλικού συντρόφου κλπ

Ο οσφρητικός βλεννογόνος καλύπτει περίπου 10% ή 2 εκ2 της ολικής επιφάνειας τη ρινικής κοιλότητας. Αποτελείται από οσφρητικούς νευρώνες που είναι πολύ πιο ευαίσθητοι από τις τους γευστικούς. Οι οσφρητικοί νευρώνες είναι διπολικοί.  ‘Εχουν :

• βλέφαρα στην άκρη των δενδριτών που κολυμπούν στη βλέννα της ρινικής κοιλότητας και καταλήγουν στο οσφρητικό επιθήλιο
• κυτταρικό σώμα στο πρώτο 1/3 της βλέννας
• και άξονα που επικοινωνεί με τον οσφρητικό βολβό.

Οι οσφρητικοί και γευστικοί νευρώνες αντίθετα με όλους τους άλλους ανανεώνονται κάθε 1 ή 2 μήνες.

Τα αρωματικά μόρια προκαλούν το νευρικό οσφρητικό ερέθισμα που καταλήγει απευθείας στον οσφρητικό βολβό, στην προμετωπιαία περιοχή του εγκεφάλου όπου ο οργανισμός επεξεργάζεται τα οσφρητικά και γευστικά ερεθίσματα.

Κάθε τύπος οσφρητικού υποδοχέα φαίνεται να έχει ειδική ευαισθησία. Αυτό σημαίνει ότι κάθε μόριο ενεργοποιεί ένα μοναδικό «μπουκέτο» υποδοχέων των οποίων οι άξονες καταλήγουν σε μια δομή μέσα στον οσφρητικό βολβό. Η ενεργοποίηση της δομής μεταφράζεται με ένα χωροχρονικό μοτίβο που αντιστοιχεί σε μια ιδιαίτερη οσμή.

Η ανθρώπινη οσμή θεωρείται ως μία από τις λιγότερο ανεπτυγμένες αισθήσεις. Όμως η σημασία της όσφρησης είναι μεγάλη στον καθορισμό της συνειδητής ή ασυνείδητης συμπεριφοράς. Φαίνεται ότι ορισμένα μόρια (ορμόνες, φερορμόνες) αναγνωρίζονται από το οσφρητικό σύστημα χωρίς «συνειδητή» αντίληψη.

Η αντίληψη ενός οσφρητικού ερεθίσματος προκύπτει από ένα πολύ γρήγορο ερέθισμα, σχεδόν στιγμιαίο που παρέχει πολλές πληροφορίες όπως ένταση και ποιότητα.

• Η ένταση λειτουργεί όπως το ζεστό και το κρύο, είναι υψηλή στην αρχή και ακολουθεί πτώση με την προοδευτική προσαρμογή.
• Η ποιότητα λειτουργεί όπως στη γεύση, αναγνώριση και κατηγοριοποίηση.

Η όσφρηση και η γεύση είναι στενά συνδεδεμένες.